قراردادهای انتقال تکنولوژی
قراردادهای انتقال تکنولوژی، انتقال تکنولوژی عبارتست ازبکارگیری فناوری درمکانی بجز مکان اولیهی ایجاد آن.
در واقع انتقال انرژی فرایندی است که موجب جریان یافتن تکنولوژی از منبع اصلی به دریافتکننده آن میگردد.انتقال تکنولوژی به جذب و تحصیل تکنولوژی به گیرندهی آن است و صرف جابهجایی مکانی برای آن کافی نیست و فناوری میبایست به گیرنده انتقال یابد تا وی بتواند مانند واگذارکننده، قادر به ساخت محصول یا اجرای فرایند باکیفیت اولیهی آن شود.
در توافقنامه تریپس (TRIPS) یا توافقنامه جنبههای حقوقی مالکیت معنوی مرتبط با تجارت که مربوط به اطلاعات محرمانه است دانش فنی لحاظ شده است. این واژه اولین بار تحت عنوان «رموز ساخت و تولید» و «اسرار تجاری» در یک توافق چندجانبه مطرح شد.
درماده 31 توافقنامه تریپس اطلاعات میبایست شرایط ذیل را داشته باشند تا موردحمایت باشند:
1- محرمانه باشند.2- دارای ارزش تجاری باشند. 3- حمایت از آن توسط و به درخواست شخصی که قانوناً آن را در اختیار دارد صورت گیرد.
ماهیت قراردادهای انتقال تکنولوژی
قراردادهای انتقال تکنولوژی از نوع قراردادهای تجاری بینالمللی به شمار میروند. انتقال تکنولوژی معمولاً با انعقاد یک یا چند قرارداد جداگانه همزمان و یا بهتدریج ثبت و تشکیل میشود.
شیوهی اجرا و حقوق و تعهدات طرفین در ضمن قرارداد بهصورت شروط معین میگردد.
صورتهای انتقال تکنولوژی
انتقال تکنولوژی به دو شیوه انتقال عمودی و انتقال افقی صورت میگیرد:
انتقال عمودی
در انتقال تحقیق و توسعه یا انتقال عمودی، اطلاعات فنی و نتایج تحقیقات کاربردی به مرحله توسعه و طراحی مهندسی منتقل میشود و پساز آن با تجاری شدن تکنولوژی به فرایند تولید وارد میگردد.
انتقال افقی
در انتقال افقی، تکنولوژی از سطح توانمندی در یک مکان به همان سطح توانمندی در مکان دیگری انتقال می یابد. در این نوع انتقال، هر چقدر سطح دریافتکننده تکنولوژی بالاتر باشد هزینهی انتقال تکنولوژی نیز کاهش یافته و جذب مؤثرتری صورت میگیرد.
انواع قراردادهای انتقال تکنولوژی
قراردادهای تکنولوژی تقسیمبندی گوناگونی دارند.
رایجترین تقسیمبندی به 9 مورد قراردادهای انتقال تکنولوژی اشاره دارد که شامل:
1- قرارداد سرمایهگذاری مستقیم خارجی
2- قرارداد حق امتیاز یا لیسانس
3- قرارداد سرمایهگذاری مشترک
4- قراردادهای کمک فنی
5- قراردادهای کلید در دست
6- قراردادهای با پیمان دستدوم
7- قراردادهای مبادله پرسنل فنی و علمی
8- قراردادهای فرانشیز
9- قراردادهای واردات ماشینآلات و کالاهای سرمایهای.
در تقسیمبندی دیگری این قراردادها به دو دسته تقسیم میشوند:
دسته اول قراردادها هدف مستقیم آنها مبادله و انتقال تکنولوژی و اجزاء آن است که قراردادهای لیسانس، مبادله دانش فنی، قرارداد آموزش نیروی انسانی از این نوع قراردادها به شمار میروند.
دسته دوم قراردادهایند که انتقال تکنولوژی هدف ثانویه وغیرمستقیم طرفین محسوب میشود. و موضوع اصلی آنها ممکن است سرمایهگذاری یا ارائهی مشاوره یا دستیاری باشد.این قراردادها شامل قرارداد دستیاری فنی، قرارداد خدمات مهندسی، قرارداد فرانشیز، قراردادهای سرمایه گذاری مشترک، قراردادهای اتحاد استراتژیک میباشند.