اعتبار اسناد حقوقی ایران
اعتبار اسناد حقوقی ایران سند یکی از انواع دلایل اثبات دعوا است.
ماده1284قانون مدنی درتعریف اسناد: «سندعبارتست ازهرنوشته که درمقام اثبات دعوایادفاع قابل استنادباشد».
منظورازنوشته دراین ماده خط یاعلامتی است که برروی جسم یا درمحیط مجازی باشد؛ مثل کاغذ، چوب یا آنچه روی مانیتور است. همچنین نوشتهای که دارای مهر و امضای طرف نباشد سند محسوب نمیشود. خواهان برای اثبات ادعای خود نیازمند دلیل است ودرصورت عدم ارائهی دلیل دعوا به ضرر اوست. درمورد اعتباراسناد حقوقی، اسناد یکی ازدلایل اثبات دعوی اندوهرمتنی که قابل ارائه به دادگاه باشد دلیل باشد سند است.
درواقع متنی که مستندباشدمورداعتماد دادگاه باشد وسبب صدوررأی شودسنداست حتی اگر دردعوا مورداستناد قرارنگیرد.
انواع سند
ماده1286قانون مدنی سندرابه دودسته رسمی وغیررسمی(عادی) تقسیم نموده. اسنادازجهات مختلف دارای تقسیم بندیهای مختلفند:
سند عادی
سندعادی نوشتهای است که مردم میان خودآن راتنظیم مینمایند که دردادگاه برای اثبات حق یااثبات موضوعی است.
طبق ماده 1289 قانون مدنی سندعادی درواقع سندی است که فاقد عناصرمذکوردرماده 1287 قانون مدنی باشد.
مثلاً اگرسندتوسط یکی ازمأمورین رسمی تنظیم اسنادتهیه امامأموراصلح نباشدیاترتیبات ومقررات تنظیم سندرعایت نشوداین نوع سند، عادی است. بنابراین مطابق ماده 1289 قانون مدنی:
«همه اسنادی که دراداره ثبتاسنادتنظیم وثبت نشده ویانزدسایرمأمورین رسمی دولت صلاحیت ندارنداسناد عادیند.»
امضامهمترین رکن سندعادی است، سندعادی هیچیک ازارکان سندرسمی را ندارد وتنها رکن سند عادی امضای منتسبالیه است. فرد میتواند درمقابل ارائه سند عادی آن را بپذیرد یا خط، امضا، مهر یا اثرانگشت منتسب به خود را انکاریا به آن شک کند.اعتبار اسناد حقوقی ایران
شروط اسناد تنظیمی خارج از کشور
اسنادتنظیمی خارج ازکشورهمان اعتباری رادارند که آن اسناد طبق قوانين كشورمحل تنظيم سندداراست با 4 شرط:
1-اعتبار آن به علتي از علل قانوني لغو نگردیده باشد.
2- مفاد آن مخالف قوانين مربوط به نظم عمومي و اخلاق حسنه ايران نباشد.
3- بهشرط معامله متقابل
4- تائيد نماينده سياسي يا كنسولي ايران بر رعايت قوانين در تنظيم سند.
سند رسمی
ماده1287 قانون مدنی دخصوص سندرسمی مقررشده است: «اسنادی که دراداره ثبتاسناد واملاک ویادفاتراسناد رسمی یا درنزدسایرمأمورین رسمی درحدودصلاحیت آنها وطبق مقررات قانونی تنظیمشده رسمیند».
ماده 1290 قانون مدنی نیزدرخصوص اعتبار سندرسمی بیان میدارد که: «اسناد رسمی درباره طرفین و وراث و قائممقام آنان معتبراست واعتبارآنها نسبت به اشخاص ثالث درصورتی است که قانون تصریح کرده باشد».
درماده 1291 قانون مدنی اعتبار اسنادعادی نسبت به اسنادرسمی محدودو صرفاً دردو مورداعتباراسناد رسمی را داردودربارهی طرفین و وراث وجانشین آنان معتبرند.یکی زمانی که سند عادی برعلیه وی اقامهشده صدور آن را از مشارالیه تصدیق کرده باشد؛ ودیگری اینکه دردادگاه ثابت گرددکه سندی که موردتکذیب بوده درواقع طرف آن رامهر یا امضا کرده است. مطابق ماده 71 قانون دفاتر اسنادرسمی سندرسمی دارای اهمیت وجایگاه خاصی بوده وآثاری برآن مترتب است. محاکم دادگستری مکلفند که درهر مورد که حکم بربیاعتباری سندرسمی صادرشودمراتب را به سازمان ثبتاسناد و املاک کشور اعلام کنند.اعتباراسنادحقوقی ایران
انواع سند رسمی
طبق ماده 1287 قانون مدنی سه نوع سند رسمی وجود دارد:
1- اسنادی که در اداره ثبتاسناد و املاک تنظیمشوند.
از قبیل: سند مالکیت، صورتمجلس تفکیکی و هرنوع متنی که درحدود وظایف مأمورین ثبت تنظیم شود.
2- اسنادی که دردفاتر اسنادرسمی ثبت شده مثل اسنادانتقال قطعی، وکالت، اجاره، اقرار، سند ازدواج، طلاق وغیره.
3- اسنادی که نزد سایر مأمورین رسمی دولت در حدود صلاحیت آنان تنظیمشده است مانند شناسنامه، گذرنامه.
تفاوتهای اسناد رسمی و عادی
با توجه به تعاریفی که از سندرسمی و عادی بیان شد چند تفاوت اساسی بین دو نوع سندوجود دارد:
1- اقدامات وتشریفات قانونی برای تنظیم اسناد:«درتنظیم سندرسمی تشریفات خاصی که درقانون است میبایست باشداما دراسنادعادی این اقدامات لازم نیست.تنظیم سندهای رسمی توسط مأمورین رسمی دولت است ولی سندعادی را اشخاص به هرصورتی که مایلندتنظیم میکنند.»
2- قدرت اجرایی اسناد: «سندرسمی قدرت اجرایی دارد؛ یعنی مفادیامحتوای سندرسمی بدون رسیدگی وصدور حکم دردادگاه، قابلیت اجرایی دارند؛ امااسنادعادی اینگونه نیستند.»
3- میزان اعتبار تاریخ اسناد: «تاریخ سند رسمی برای طرفین معامله وبرای شخص ثالث معتبر است. ولی تاریخ سند عادی فقط برای طرفین معامله وورثهی آنها یا موصی له صورت گرفته باشد، اعتبار دارد.»
4- ادعای جعل واظهارانکار وتردیددرمورد اسناد:«درسند عادی ادعای جعل وادعای انکاروتردید (تکذیب) میتواند مطرح شودولی درسندرسمی ادعای جعل میتواند مطرح شود.
انکار یعنی شخصی، دستخط، امضا، اثرانگشت یا مهرش راانکارنماید.تردیدیعنی کسی که سندارائه شده وامضای سند متعلق به جانشین اوست، به اصالت یابه امضای سندشک کند»اعتبار اسناد حقوقی ایران
اعتبار اسناد
اعتبار اسناد حقوقی ایران سند رسمی زمانی معتبر میباشند که مخالف با قوانین مملکتی نباشند.
درسندرسمی بایددوویژگی مهم باشد: «طبق ماده1305قانون مدنی تاریخ تنظیم سندرسمی به دلیل اینکه توسط مأمورتصرف شودنسبت به شخص ثالث معتبراست.»
همچنین اسنادرسمی قابلانکارو تردیدنبوده و فقط میتوان نسبت به آن ادعای جعل نمود. دراقامه دعوای، اسناد رسمی واسنادی که درحکم سندرسمی هستندازقبیل چک امتیازاتی دارند. این نوع اسنادبرای توقیف اموال نیازی به درخواست تأمین خسارت احتمالی ندارند.
اسنادعادی دردو مورد اعتبارسند رسمی برخوردارند و دربارهی طرفین و قائممقام قانونی آنان معتبر است:
1-یکی زمانی که طرفی که سند برعلیه او اقامهشده است، صدور آن را به منتسب علیه تصدیق کند.
2-دوم در محکمه ثابت شود که سند طرفی که آن را تکذیب و تردید کرده، امضا و مهر شده است.
تاریخ درسندعادی نسبت به افرادی که درتنظیم آن موثرندوورثه آنها و موصی له واشخاص ثالث معتبر است.اعتبار اسناد حقوقی ایران